Na bazie wzorów rzymskich, karolińskich, bizantyjskich, powstał w czasach średniowiecznych styl zwany romańskim. Choć termin „sztuka romańska” wprowadzono w XIX wieku, to sam styl pojawił się w XI wieku i trwał do połowy XIII. Warto wspomnieć, że nie rozwijał się on wszędzie w tym samym czasie. Początkowo pojawił się na terenie Francji, a dzięki kupcom i pielgrzymom rozprzestrzenił w całej Europie. W Polsce rozwój architektury romańskiej przypada na XII i XIII wiek. Wybudowano wówczas liczne kościoły, okazałe katedry i kolegiaty oraz benedyktyńskie i cysterskie opactwa.
Podstawowym tworzywem w architekturze romańskiej były wielkie ciosane bloki kamienne, a w rejonach gdzie brakowało kamienia budowano z dość drogiej cegły.
Cechy sztuki romańskiej były następujące:
• sztuka miała charakter sakralny,
• kościoły w stylu romańskim budowano na planie koła, w późniejszym okresie - krzyża,
• budowla miała system nawowy nawa główna i dwie nawy boczne
• układ świątyni miał charakter halowy lub bazylikowy.